چالش‌های بومی اقتصاد ایران: سنگ‌اندازی داخلی، معضلی بزرگ‌تر از تحریم‌های بین‌المللی

فعالان اقتصادی و کارشناسان برجسته حوزه تجارت، کماکان بر این باورند که بزرگ‌ترین مانع رشد و شکوفایی اقتصادی کشور، نه محدودیت‌های اعمال شده از سوی قدرت‌های خارجی، بلکه موانع داخلی و ساختاری هستند. به اعتقاد کارشناسان، در شرایطی که بخش خصوصی مهارت لازم برای خنثی‌سازی اثرات تحریم‌های بین‌المللی را کسب کرده است، پیچیدگی‌های بوروکراتیک و ناهماهنگی‌های دولتی، فرصت‌های توسعه را از بین می‌برند.

بخش خصوصی؛ پیشتاز در خنثی‌سازی تحریم‌های بیرونی

عبدالله مهاجر دارابی، یکی از اعضای هیئت‌رئیسه اتاق بازرگانی ایران، در اظهارات اخیر خود به موضوع تاب‌آوری اقتصاد در برابر فشارهای خارجی پرداخت. وی تصریح کرد که در طول سالیان متمادی، بدنه اقتصادی کشور و به‌ویژه بخش خصوصی پویا، با ابداع و به‌کارگیری روش‌های جایگزین، توانسته‌اند مسیرهای جدیدی برای تجارت و مبادلات مالی پیدا کنند و عملاً اثرگذاری تحریم‌ها را نهادینه و مدیریت نمایند.

به گفته وی، حتی بازگشت احتمالی مکانیسم‌هایی نظیر «اسنپ‌بک» یا همسویی کشورهای اروپایی با سیاست‌های تحریمی آمریکا نیز، عملاً تغییر ماهوی چشمگیری در شرایط موجود اقتصاد ایران ایجاد نخواهد کرد، زیرا فعالان اقتصادی پیش از این، خود را با چنین فضایی وفق داده‌اند.

سنگینی بار «تحریم داخلی» بر دوش تولیدکنندگان

نکته کانونی در تحلیل این کارشناس اقتصادی، تمرکز بر “تحریم‌های داخلی” به عنوان مهم‌ترین چالش است. وی تأکید کرد که مجموعه عوامل داخلی نظیر:

• مقررات‌گذاری‌های بسیار پیچیده و متناقض.
• تشریفات طولانی و فرسایشی اداری (بوروکراسی).
• کم‌توجهی و عدم پذیرش نقش محوری بخش خصوصی توسط نهادهای دولتی.

این عوامل در مجموع، باعث شده‌اند تا ظرفیت‌های عظیم اقتصادی کشور در حالت غیرفعال باقی بمانند و بهره‌وری لازم محقق نشود. به عقیده مهاجر دارابی، این موانع بومی، تأثیر مخرب به مراتب بیشتری نسبت به فشارهای خارجی بر پیکره اقتصاد ملی دارند.

فراخوان برای هماهنگی قوا و حمایت عملی از تولید

عضو هیئت‌رئیسه اتاق بازرگانی در ادامه سخنانش، با استناد به دیدگاه‌های رهبر انقلاب در خصوص لزوم حمایت از تولید و کارآفرینی، خواستار بازنگری فوری در سیاست‌های اجرایی دولت شد. وی تأکید کرد که برای فراهم آوردن زمینه‌ای که در آن، تحریم‌ها به فرصت تبدیل شوند، دولت باید از شعارزدگی فاصله گرفته و عملاً چرخ بخش خصوصی را متوقف نکند.

مهاجر دارابی بر این مسئله مهم تأکید کرد که حل مشکلات اقتصادی و بهبود سفره معیشتی مردم که دارای توان تاب‌آوری بالایی هستند، نیازمند تصمیمات کارشناسانه و اجماع عملی میان قوای مجریه، مقننه و قضائیه است تا موانع داخلی ریشه‌کن شده و فرصت بی‌اثر شدن کامل فشارهای خارجی فراهم آید. همکاری مؤثر و بدون مانع میان دولت و بخش خصوصی، کلید حل این معضلات محسوب می‌شود.